W przypadku niektórych stad dorsza atlantyckiego (Gadus morhua) w akwenach europejskich nadmierne połowy zostały zakończone, ale perspektywy dla innych stad nie są tak krzepiące. Wspólna polityka rybołówstwa Unii Europejskiej zakłada, że w 2020 roku problem przełowienia nie będzie już istniał.
Franco Banfi /Getty images
Tymczasem, jako że przełowienie nadal stanowi poważny problem wielu unijnych akwenów, ministrowie rybołówstwa, największe firmy z branży rybołówstwa i inni zainteresowani omawiają sposoby sprostania celom wyznaczonym przez UE w ramach wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb). Jednym z takich sposobów ma być szybsze nakłonienie ministrów do wyznaczania limitów połowowych zgodnych z zaleceniami naukowymi.
Temat ten zdominował konferencję Countdown to 2020, która odbyła się 21 lutego w Brukseli z inicjatywy organizacji The Pew Charitable Trusts. Inne ważne, poruszone tematy to korzyści i ograniczenia związane z implementacją wspólnej polityki rybołówstwa na poziomie regionalnym oraz praktyczna realizacja unijnego obowiązku wyładunku wszystkich połowów. Konferencja, w której wzięło udział ponad 100 uczestników z całej Unii Europejskiej, była okazją do podsumowania dotychczasowych postępów we wdrażaniu wspólnej polityki rybołówstwa — najważniejszego aktu prawnego regulującego zarządzanie rybołówstwem w Unii Europejskiej.
W 2013 roku wspólna polityka rybołówstwa została gruntownie zreformowana. Wprowadzono do niej wtedy ambitne założenia, w tym zakończenie przełowienia w Unii Europejskiej do 2020 roku.
Oto podsumowanie dyskusji, które miały miejsce na konferencji Countdown to 2020.
Andrew Clayton, kierujący w The Pew Charitable Trusts projektem dotyczącym eliminacji przełowienia na wodach północno-zachodniej Europy, w dniu 21 lutego w Brukseli otworzył konferencję Countdown to 2020.
The Pew Charitable Trusts
Jak wynika ze zleconego przez Pew raportu opublikowanego w listopadzie 2017 roku, eliminacja przełowienia wymaga bardziej zdecydowanych działań. Październikowe i grudniowe posiedzenia z udziałem ministrów z krajów członkowskich, mające na celu wyznaczenie limitów połowowych na 2018 rok, wykazały pewną poprawę, ale wciąż 44% limitów połowowych na 2018 rok przewyższa zalecenia naukowe. Obserwowana poprawa stanowi potwierdzenie słów unijnego Komisarza ds. środowiska, gospodarki morskiej i rybołówstwa, Karmenu Velli. Stwierdził on mianowicie, że jego udział w grudniowym posiedzeniu ministrów pozwolił poczynić pewne postępy. Nie wiadomo jednak, czy obecne tempo zmian, zaledwie dwa lata przed terminem wyznaczonym na 2020 rok, jest wystarczające do zrealizowania celów WPRyb.
Część uczestników konferencji sugerowała, że tempo zmian jest wystarczające i że problemy natury praktycznej związane z wdrażaniem poszczególnych aspektów polityki wymagają pewnej elastyczności mimo prawnie wyznaczonego terminu. Inni uczestnicy przypominali, że pierwotnym terminem zakończenia przeławiania ustalonym w ramach WPRyb był rok 2015. Wyrażano przy tym zaniepokojenie odsuwaniem w czasie korzyści ekologicznych i społeczno-gospodarczych, jakie zapewnia zrównoważone rybołówstwo. Wielu uczestników jest tym szczególnie zaniepokojonych, ponieważ Unia Europejska zobowiązała się zakończyćprzełowienie do 2020 roku także w ramach celów zrównoważonego rozwoju ustalonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych.
Zreformowana wspólna polityka rybołówstwa obejmuje istotne założenie — opracowanie szczegółowych zasad i długoterminowych planów zarządzania w skali regionalnej. Odbywa się to we współpracy z komitetami doradczymi w poszczególnych regionach z wykorzystaniem danych od stron zainteresowanych kwestiami rybołówstwa i środowiska morskiego. Specjalny panel dyskusyjny zainicjował ożywioną debatę na temat sukcesów i niedostatków dotychczasowych działań. Mówcy zwrócili uwagę na trudności, nieuniknione w przypadku współdziałania tak wielu różnych stron, i wyrazili obawy, że próby dostosowania zarządzania do specyfiki poszczególnych regionów doprowadzą do poluzowania rygorów WPRyb. Obawy te nie są bezpodstawne: Decydenci osiągnęli konsensus w sprawie wieloletnich planów zarządzania dla stad Morza Bałtyckiego i Morza Północnego, ale wyznaczyli cele mniej ambitne od przewidzianych we WPRyb. Istnieje ryzyko, że zregionalizowane plany, zamiast wspomagać eliminację przełowienia, będą furtką do odstępstw od wspólnej polityki rybołówstwa.
Tematem, który stale przewijał się podczas konferencji, była nierównomierność na poziomie regionów w eliminacji przełowienia: np. regiony północnej Europy czynią zauważalne postępy, podczas gdy inne, zwłaszcza w basenie Morza Śródziemnego, wykazują w tym względzie poważne opóźnienie. Ministrowie z tego regionu sygnalizowali, że mogą niwelować te różnice na przykład za pomocą inicjatywy Medfish4ever i skuteczniejszych instrumentów do zarządzania. Jak już jednak zauważono, czasu jest coraz mniej.
Europarlamentarzystka Ulrike Rodust (po lewej) i Esther Winterhoff, stała przedstawicielka Republiki Federalnej Niemiec przy Unii Europejskiej, słuchają wypowiedzi Justyny Zajchowskiej, doradcy dla Europejskiego Programu Morskiego organizacji The Pew Charitable Trusts, na temat zalet i wad planów zarządzania rybołówstwem specyficznych dla regionów UE.
The Pew Charitable Trusts
Wspólna polityka rybołówstwa ma też skutecznie przeciwdziałać praktyce tzw. „odrzutów” – wyrzucania martwych ryb. To karygodne marnotrawstwo ma zostać wyeliminowane przez obowiązek wyładunku całych połowów. Wymóg ten jest wprowadzany stopniowo od 2015 roku, a termin ostatecznego wprowadzenia w życie upływa za około 10 miesięcy. Umożliwi on uzyskanie dokładniejszych danych z połowów.
Udział organizacji Pew w pracach komitetów doradczych na przestrzeni ostatnich czterech lat dowodzi, jak złożonym wyzwaniem jest egzekwowanie obowiązku wyładunku. Z poważnymi trudnościami zmagają się specjaliści i zainteresowane strony. Są one przedmiotem ożywionej dyskusji publicznej, także podczas konferencji. Wprawdzie realizacja tego postulatu WPRyb wiąże się ze spełnieniem wielu skomplikowanych wymogów, jednak komitety doradcze opracowały podstawową procedurę, która to ułatwia. Dowodzi to ogromnego znaczenia i potencjału komitetów oraz specjalistów w nich zasiadających. Część z nich zabrała głos podczas konferencji.
Dave Reid, pracujący przy projekcie DiscardLess, zainicjował żywą dyskusję na temat praktycznej realizacji obowiązku wyładunku.
The Pew Charitable Trusts
Pod koniec konferencji prelegenci skupili się na korzyściach wynikających z eliminacji przełowienia i usprawnienia zarządzania, po czym komisarz Vella wygłosił mowę końcową. Podkreślił dotychczasowe postępy, nadmieniając, że zostało jeszcze dużo pracy do wykonania, zwłaszcza że rozpoczyna się nowy cykl decyzyjny w kwestii limitów połowowych na 2019 rok.
Karmenu Vella, unijny Komisarz ds. środowiska, gospodarki morskiej i rybołówstwa, wita się z Andrew Claytonem, kierownikiem projektu dot. zakończenia przełowienia na wodach północno-zachodniej Europy z ramienia The Pew Charitable Trusts.
The Pew Charitable Trusts
Materiał wideo z konferencji jest dostępny tutaj. Pragnę gorąco podziękować prelegentom i wszystkim uczestnikom konferencji, w tym naszemu gościowi honorowemu, komisarzowi Velli.
Andrew Clayton kieruje projektem organizacji The Pew Charitable Trusts mającym na celu zakończenie przełowienia na wodach północno-zachodniej Europy.